شاید بانکداری به شکل امروزی برای اولین بار در زمان قاجار در ایران مرسوم شده باشد و تاریخ تأسیس نخستین بانک نیز به همان دوره بازگردد اما نباید از یاد برد که ماهیت داد و ستد ، مبادلات و یا حتی بانکداری به شیوه ی اولیه در ایران به سالیان قبل در زمان ایران باستان باز میگردد . در تاریخ هردوت نیز تا حدودی به این موضوع اشاره شده است . بازرگانی از دیرباز در شهر هگمتانه یکی از فعالیت های عمده ی مردم بوده و بانکداری اولیه به منظور تسهیل امور تجاری نیز در همان دوره بسیار مد نظر بوده است .
یک لوح بابلی نشان میدهد که یکسال بعد از فتح بابل توسط کوروش ، تادانو چیزی بالغ بر 400 گرم سکه های نقره به پسر بنواهه ایدینا وام داده است و چند ماه بعد نیز به نرخ مرسوم در آن زمان در بابل آن مبلغ را بازپرداخت کرده است . اسناد اقتصادی ای از این قبیل به وفور یافت شده است و همه ی آنها بیانگر این واقعیت اند که ماهیت تجارت و وام دهی و هر آنچه که امروز در بخشی از وظایف بانکی نمود می یابد ، در ایران باستان به شکلی دیگر وجود داشته اند .
آغاز بانکداری در ایران در زمان قاجار
با وجود اینکه از سال 1266 برای نخستین بار بانک های خارجی در ایران بدون دریافت مجوز شروع به فعالیت کردند و به عنوان نمونه ای از آن میتوان به” بانک جدید شرق” در میدان توپخانه اشاره کرد که فعالیت خود را در شهر های مختلفی مثل تبریز ، اصفهان ، مشهد ، شیراز ، رشت و بوشهر آغاز کرد و برای اولین بار حساب جاری با بهره را ایجاد کرد .
همچنین با وجود شکل گیری بانک شاهنشاهی ایران در سال 1267 که توسط رویترز تأسیس شد ، نیاز به تاسیس یک بانک ملی با تعامل حکومت و مردم همچنان احساس میشد .
پیشنهاد تأسیس بانک ، اولین بار در سال 1285 هجری شمسی توسط حاج محمد حسن امین دارالضرب که یکی از صرافان بزرگ تهران به شمار میرفت ، به مظفرالدین شاه قاجار داده شد . در این پیشنهاد اشارات بسیاری مبنی بر این که امکان راه اندازی تلگراف و راه آهن بدون تاسیس بانک در ایران ممکن نیست ، وجود داشت .
این پیشنهاد در آن زمان ، با توجه به شرایط سیاسی و عمومی کشور تحقق نپذیرف ، هرچند سال ها بعد مقدماتی برای شکل گیری بانک ملی به وجود آمد .
بعد از امضای قانون مشروطیت و شکل گیری مشروطه ، مادامی که شاه نظر خود در مورد استقراض از بانک های خارجی را با مجلس مطرح کرد ، نمایندگان به سبب جلوگیری از نفوذ خارجی در خزانه ی شاهی با این تصمیم مخالفت کردند و خواهان تأسیس بانک ملی شدند . بلافاصله جمعی از بازرگانان و صرافان ، مشارکت خود را در این امر اعلام کرده و در آذرماه 1285 اعلامیه ی تأسیس بانک ملی در بین مردم منتشر شد .
نهایتا قرار بر این شد که بانک ملی با سرمایه ی اولیه ی 30 کرور (معادل 15 میلیون ) فعالیت خود را آغاز کرده و سقف سرمایه ی آن تا 50 میلیون باشد .
پیشنهاد تأسیس بانک ملی با تغییر ناگهانی شرایط سیاسی و شروع جنگ جهانی اول در سال 1293 و اشغال ایران به تعویق افتاد و پس از پایان جنگ و خروج نیروهای بیگانه از ایران ، قانون تأسیس بانک ملی ایران در سال 1306 به تصویب مجلس و در سال 1307 به تصویب کمیسیون مالیه رسید . همچنین در شهریور ماه همان سال بانک ملی به صورت قانونی در تهران کار خود را آغاز کرد .
اولین مدیرعامل بانک ملی دکتر کورت لنیدن بلات بود که به همراه معاونش فوگل به منظور مشارکت در این اقدام با 70 کارشناس از کشور آلمان به ایران آمدند .
در ابتدا ، بانک ملی علاوه بر شعبه ی مرکزی ، دارای دو شعبه ی دیگر در بازار تهران و بندر بوشهر نیز بود و نخستین شعبه ی آن در خارج از ایران در سال 1327 در هامبورگ آلمان تاسیس شد .
پاسخ‌ها (0 )